Per Nicolau Rey-Bèthvéder, delegat FELCO.
Lo dissabte 21 d’octòbre de 2017 de 18h a 19h locala (23h – 00h ora d’Occitània)
Rapòrt morau (Delobel / Baylac)
- Activitats : Refonta de la circulària sus l’ensenhament bilingüe de 2001 èra pas satisfasenta. Caloc negociar dambe lo ministèri e l’ajuda deus occitans estoc apreciabla. Lo resultat finau es ua circulària simplificada mès que torna prénguer la circulària de 2001
- La novèla equipa a l’entorn de Blanquer sembla pas portar un gran interés a las lengas regionalas.
- Estoc evocat longament lo problèma deu non remplaçament deus titularis absents (malaudia, neishença, etc…) dins l’ensenhament bilingua. Es un problèma grèu en Alsàcia, Bretanha, Bascoat, Catalonha Nòrd e Occitània. Pertot las institucions de l’EN son longanhas e los remplaçaments per gents competents dins la lenga se hèn pas.
La via judiciària, explorada en Alsàcia, darà pas gran resultats pr’amor que l’ensenhament bilingüe es pas pro inscrit dins las lei. - L’an que veng lo collòqui se harà en Alsàcia, normalament lo 20,21, 22 d’octòbre de 2018. Lo tèma serà la formacion deus ensenhaires de las lengas regionalas : Coma aver pro de neo-professors competents en lenga regionala ? Tot lo monde trobèn lo subjècte bon.
Rapòrt financièr (Marc Bron, Savòia)
Dambe lo collòqui de Guaiana, los moviments estón importants, çaquelà lo collòqui en Guaiana estoc equilibrat pèique costèc 84862,59 euros e las dintradas son de 88698 euros (subvencion, participacions, etc.). Bron soslinhèc lo costat excepcionau de l’annada 2017, mès l’escaijuda deu collòqui guaianés ne valèva lo cop.
Idèas retengudas coma possiblas futuras accions :
- 1-Hèr un rescontre/collòqui FLAREP a París a l’Assemblada Nacionala dambe deputats sensibles a las lengas regionalas entà l’adopcion d’ua lei minimala sus l’ensenhament de las LR.
- 2-Los catalans volerén tanben hèr un peticion comuna entau despart de la rectora de Montpelhièr, Armande LE PELLEC MULLER. Los Alsacians serén prèstes a nos ajudar pr’amor qu’obtengón lo son despart en sonque 6 meses.
Novèl burèu dinc a 2020:
- President : Thierry DELOBEL (Euskadi, Ikas Bi),
- vice-pdt : Martina RALU (OCBi) e Alexandre ARNAUD (FELCO)
- Secretari Alà Baylac Ferrer (Catalonha)
- Dinerèr : Marc Bron, (Savòia)
Collòqui FLAREP lo 23,24, 26 d’octòbre de 2017 a la region Guaiana (Caiena), a l’Universitat de Caiena, e a la mairia de Sent Laurenç deu Maròni.
Prumèr quauquas chifras en introduccion
- La Guaiana es 40 lengas parladas (las principalas lengas mairalas : francés 10%, creòle a basa de francés 50%, creòle a basa anglesa (bushinengué) 20%, portugués 10%, Hmong 1%, chinés, lengas amerindianas 5%…)
- La Guaiana es en America deu Sud, pròche de l’equator e frontalèr deu Brasil e deu Surinam damb un territòri gran coma lo Portugau dambe sonque 250 000 abitants (mès segurament 350 000 damb los clandestins !). Lo 35% son estrangèrs.
- La Guaiana es au 98% de seuva amazoniana. Plau cada jorn e la temperatura es entre 25 e 32° tota l’annada.
- Lo 26% de la populacion es au caumatge e lo 44% viven dins la praubetat : La Guaiana es plena de cacharòcas qu’an pas res a enviar a las « favelas » de Rio. Me hascoc vergonha de véser aquò.
- La Guaiana es lo « departament » dambe l’insecuritat mès importanta en França:13 còp mès de panatòris qu’en metropòli. La trafic de dròga (shit, crack, cocaïna) es omnipresent e los degalhs dins la joenessa son massius.
- -Sonque lo 12% deus joens guaianeses an lo bac. Mès deu 50% deus 15 – 23ans son descolarizats. 50% deus ensenhaires metropolitans partissen après 3 ans passats en Guaiana.
Las intervencions au collòqui
D’ua faiçon generau lo collòqui estoc un succès pr’amor de la qualitat deus invitats mès sustot peus debats que portèc la FLAREP. Tot estoc plan organizat.
Vejom tensions importantas d’ua societat encara coloniala :
- Pb deus ensenhaires « metros » e la non presa en compte de la diversitat lingüistica.
- Tension entre comunitats lingüisticas : Lo creòle a basa de francés recula, e los creòles ac viven mau.
- Maugrat l’avançada recenta dins l’ensenhament bilingüe, notadament peus Amerindians (Kali’na, Wayana), lo sens va cap ua francizacion totau. Aprenguen dins la lenga locala entà mílhor desbarassar après entau francés. Ex : Tots los ensenhaments bilingües s’arrèstan en CM2. Lo francés règna tot solet entaus estudis superiors.
- Pb de las lengas de las immigracions (Brasilencs, Srnan-Tongo deus Surinamians, Asiatics…).
De notar las preséncias
- de Gaïd Evenou de la Mission langues de France et Outre-mer deu MC,
- deu rector de Guaiana Alain Ayong Le Kama qu’avoc un discors volontarista sus las LR. Vertat que progrèsses estón hèits sustot en primari en SB.
De notar las intervencions remarcablas
- de Michel Delaunay sus las lengas parladas en Guaiana e sus l’estructuracion d’ua lenga. Discors comparatiu interessant entre lo chinés e lo creòle.
- d’un IPR a las lengas de Guaiana pragmatic e eficaç, Didier Maurel, que permet ua evolucion deus ILM* de cap a PE bilingüe en LR.
- deu jornalista Nicolas Pietrus que comença a difusar en creòle a la TV.
- de la joena e esmaventa regenta amerindiana de Kali’na que comença ua SB Kali’na / Francés.
- Tanben l’experiéncia de la PE M.P. Schön damb escolans immigrats, en hèr vàler lors lengas, qu’estoc interessanta.ILM* : Lo Collòqui expliquèc los ILM (Intervenent en Lenga Mairala) qu’an un ròtle ambigú : Deven passar d’ajuda la francizacion au mantenguiment de la LM. Son de gents natius qu’ajudan lo professor vengut de metropòli.
Suu plan politic :
- Sembla que la venguda de la FLAREP desembocarà sus la creacion d’ua associacion deus professors de LR en Guaiana. Après que i a tensions entre las lengas : Creòles franceses / Creòles angleses (Bushinengués). Los ameridians son miaçats : suicidis massius e manca de l’Estat endeus protegir. Las lengas d’immigracions, que son de còps de LR (cas deu Busihinengués) exaspèran los creolofònes. En resumit, la situacion es explosiva.
- La politica de l’EN entà las LR en Guaiana es encara mercada peus rèstas deu colonialisme. L’ensenhament de la LR a coma objectiu prumèr un mílhor coneishement deu francés estandard, e pas d’anar deu francés estandard a las LR. Un exemple, l’excellent trabalh de l’universitària irlandesa, Bettina Migge, entà bastir un diccionari de totas las LR de Guaiana avança pas pr’amor deu sosteng financièr de l’Estat francés…
- Çò de positiu es que i avoc enfin escambis e debats, de còps durs, en los actors de las diferentas LR. Un jornalista coma Nicolas Pietrus, estrambordat peu collòqui, pausèc questions a Blanquer sus las LR, pèique Macron èra en Guaiana en medish que nosauts, sus la TV Guaiana 1.Entà anar mès luenh : http://www.culturecommunication.gouv.fr/Thematiques/Langue-francaise-et-langues-de-France/Observation-des-pratiques-linguistiques/Langues-et-cite/Langues-et-cite-n-28-les-langues-de-Guyane
